بر بنده فرض است كه از زحمات آقای سماوات در طول این دو سال تشكر كنم. ایشان فعالیت و ارتباط خوبی با معاونت ستاد حوزه های علمیه داشتند، ودر جلسه شورای عالی حوزههای علمیه استان تهران هم از ایشان قدردانی كردم. و نیز از همه معاونان پژوهش مدارس استان تهران هم كمال تشكر و قدردانی دارم به خاطر حجم کار قابل توجهی كه شده است.
پژوهش پدیدهای خفته و غیرفعال بوده كه با تلاش و زحمت مضاعف دوستان زنده و فعال شده است. نرخ رشد كمی وكیفی پژوهش در استان قابل توجه و ارزشمند است. بخصوص رشد كمی كه در فعالیتهای پژوهشی مدارس نمود بیشتری دارد. و این توجه را باید دوستان داشته باشند كه این فرصت تبدیل به تهدید نشود. كمیت بیش از حد فعالیتها ممكن است به كیفیت كار پژوهش لطمه بزند. توازن بین كمیت و كیفیت یك اصل اجتناب ناپذیر است. این وظیفه دوستان در معاونت مدارس است كه نیازمندیها، الگوها، موضوعات.... را باید تحت یك نظام و تحلیل علمی از طریق معاونت پژوهش استان بررسی كرده و دائما آنها را راهبری و مدیریت كنند. از این زمان به بعد باید رویكرد معاونتها، كیفی باشد و باید روی آن برنامهریزی بكنند.
از دیگر نكاتی كه باید گفته شود این است كه معاونت پژوهش لازم است نوع فعالیت خود در سطح مدارس علمیه را مشخص كند. این نوع فعالیتها با چه رویكردی، با چه برنامههایی، و با چه با ویژگیهایی باید انجام داد. همواره باید بین طاقت و تكلیف را رعایت كنیم. پژوهش در سطح حوزههای علمیه در سطح یك، فرهنگ سازی است. یعنی ما باید بتوانیم فرهنگ و روحیه پژوهش را در بین طلاب تقویت كنیم. درهمین سطح ما باید آموزش و مهارت پژوهش را نیز در بین طلاب ترویج كنیم. در سطح دوم، تمرین فعالیتهای پژوهشی و ارتقاء آن در دستور كار باید قرار بگیرد. پژوهش در سطح سوم، فعالیت علمی ترویجی در پژوهش است. و سطح چهارم، فعالیت علمی پژوهشی در سطح پژوهش است. این فرایند حتما باید تابلوی كار ما قرار بگیرد. اگر بیش از حد در یك سطح كار شود امكان دارد خودباوری كاذب صورت بگیرد و عملا ما را از رسیدن به چشماندازها باز دارد.
نكته بعدی بحث پختگی پژوهش و تحقیق است. در كار پژوهش نباید عجله كرد. گاهی برای چاپ و انتشار یك اثر نیاز به چندین سال زمان است. بودهاند در همین حوزه كسانی كه در جوانی تحقیقاتی كرده بودند ولی چندین سال اقدام به انتشار آن نكرده بودند. بعد از گذشت چندین سال و پخته شدن بحث، اقدام به نشر آن كرده بودند. این را باید جدی گرفت و از كارهای سطحی باید اجتناب نمود.
و مهمترین موضوع بحث پژوهش اساتید است. معاونین علاوه بر اینكه خود دارای كارهای پژوهشی هستند و طلاب را در این راه راهنمایی میكنند، باید اساتید در حوزه را به كارهای پژوهشی تشویق و ترغیب كنند. یكی از انتقادات ما، عدم پژوهش اساتید است. استادی كه حكم تدریس می گیرد و شروع به تدریس مینماید تا بالاترین سطح به كار تدریس مشغول است ولی هیچگاه در مورد موضوع درس خود پژوهش نكرده است. در این مورد دانشگاه از ما جلوتر است. یك استاد دانشگاه زمانی كه به تدریسی مشغول می شود برای ارتقاء رتبه علمی خود در دانشگاه باید هر چند وقت یك بار یك مقاله پژوهشی تولید كند و اگر بعد از مدتی این كار را نكند از تدریس در دانشگاه محروم میشود. نگاه به پژوهش باید اینگونه باشد كه تمام اساتید ما بتوانند تحقیق و پژوهش كنند. معاونت استان در سال جاری حتما باید به این سمت حرکت کند و اگر نشد برای سال 91 باید این رویكرد را اتخاذ كند.
* بخشی از سخنرانی ایشان در نشست معاونین پژوهش استان تهران-تیرماه 90
فصلنامه علمی تخصصی محفل 
