بحمدالله پس از برگزاری چند دوره موفق جشنواره علامه حلی(ره) و توجّه مسئولین محترم مدارس علمیه و طلاب به این جشنواره، خود به خود، نیاز به برگزاری جشنواره‌ای برای اساتید و فضلای حوزه به وضوح مشاهده شد؛ چراکه اگر پژوهش و مقاله‌نویسی در سطح اساتید و فضلا مطرح نباشد، این حرکت در میان طلاب به کندی پیش می‌رود. پژوهش به عنوان یک فن اگر در دوره تحصیل به طلاب آموزش داده نشود و طلاب به صورت عملی، به پژوهش نپردازند، وادار نمودن آنها به پژوهش در آینده، امری مشکل به نظر می‌رسد. طلابی که پس از 10 سال آموزش در حوزه، با رساله سطح سه مواجه می‌شوند، با نوعی سردرگمی روبه‌رو هستند و شاید دوره‌های کارگاهیِ روش تحقیق و پایان‌نامه‌نویسی که از سوی معاونت پژوهش حوزه علمیه برای آنها برگزار می‌شود، در عمل، تأثیر اندکی داشته باشد؛ زیرا همان‌طور که اشاره شد، پژوهش به عنوان یک فن، نیاز به تمرین مستمر دارد، تا این‌که طلاب با نگارش مقالات و انجام تحقیقات مختلف در طیّ تحصیل خود، به مرور زمان با این فن آشنا شده و معایب کار خود را برطرف نمایند.
حال با توجّه به این مقدمه، نقش اساتید محترم حوزه‌های علمیه، نمود پیدا می‌کند؛ چرا که این، اساتید حوزه هستند که باید طلاب را به امر پژوهش ترغیب نموده و آنها را در مسیر پژوهش هدایت کنند. این امر، مرهون این است که خود اساتید با معاونت‌های پژوهش آشنا گردیده و از سویی، با ارائه آثار پژوهشیِ کاربردی، الگوی مطلوبی برای طلاب باشند. الگوپذیری طلاب از اساتید فاضل حوزه، امری انکارناپذیر است؛ از این رو اساتیدی که دروس خود را به صورت تحقیقی ارائه می دهند و طلاب را به پژوهش ترغیب می‌نمایند، خود نیز در امر پژوهش، توفیق یافته و به‌علاوه، موفّق به پرورش پژوهش‌محور طلاب می‌گردند. به‌رغم وجود اساتید پژوهشگر و اهل قلم در حوزه علمیه، متأسفانه هنوز در این زمینه دچار کمبود هستیم؛ بدین لحاظ، وجود جشنواره پژوهشی در سطح اساتید و فضلای حوزه، از دو جهت ضرروی است: اولاً تلاش اساتید پژوهشگر حوزه، نمود پیدا کرده و در معرض ارزیابی و نقد قرار می‌گیرد؛ ثانیاً موجب ترغیب سایر اساتید محترم حوزه شده و راه را برای ورود آنها به عرصه پژوهش می‌گشاید.
در گذشته، هیچ نهادی در حوزه برای ارائه و ارزیابی آثار پژوهشی اساتید و طلاب وجود نداشت. این امر خود باعث کاهش رشد کلّی پژوهش در حوزه شده بود. اما در چند سال اخیر با تأسیس معاونت پژوهش استان و پیگیری و زحمات فراوان متصدّیان امر و نیز برگزاری جشنواره علامه حلی(ره) در سطح استان تهران، شاهد رشد چشمگیر کمّی و کیفیِ مقالات در میان طلاب حوزه بودیم که به حق می‌توان گفت به عنوان نقطه عطفی در این زمینه محسوب می‌شود. امید است طیّ سال‌های آینده، برگزاری جشنواره علامه شعرانی(ره) نیز در میان اساتید و فضلای حوزه، باعث رشد کمّی و کیفیِ پژوهش در این سطح گردد.
به نظر می‌رسد در رشد کمّی و کیفیِ جشنواره علامه شعرانی(ره)، نکات زیر مؤثّر است:
1. متأسفانه مقالات پژوهشی در حال حاضر، امتیازی برای اساتید حوزه محسوب نمی‌شود؛ لذا اساتید حوزه می‌توانند به کرسی‌های سطوح عالیِ تدریس دست پیدا کنند، بدون این‌که حتی احتیاج به یک مقاله پژوهشی داشته باشند. خود این مسئله باعث شده که در برخی موارد، اساتید در مسیر علمی خود، برای امور پژوهشی، اولویتی قائل نباشند. بر این اساس، ضروری به نظر می‌رسد که مدیریت کلان حوزه‌ها، در روند ارتقای اساتید، جایی را برای پژوهش در نظر بگیرد؛ به عنوان مثال، لحاظ کردن اخذ رتبه در جشنواره‌های علمی به عنوان امتیازی در ارتقای اساتید، می‌تواند در جهت رشد این جشنواره‌ها، مؤثّر باشد.
2. به‌رغم وجود اساتید فرهیخته و پژوهشگر در حوزه، در مجموع، در میان اساتید فاضل حوزه در زمینه روش تحقیق، ضعف وجود دارد؛ لذا جای دادن آموزش روش تحقیق در مسیر گزینش و ارتقای اساتید حوزه می‌تواند مؤثّر واقع شود.
3. ایجاد ارتباط میان نیازهای پژوهشی کشور و اساتید محترم و فراهم کردن شرایط پژوهشی برای اساتید، می‌تواند در تولید آثار پژوهشی مؤثّر باشد. برخی از قوانینی که برای اساتید حوزه در زمینه آموزش وضع شده است؛ از قبیل تدریس چهار درس برای دریافت حکم تمام‌وقت، عملاً فرصت پژوهش را از اساتید سلب می‌کند. بنابراین، انتظار از اساتید برای شرکت در جشنواره‌ها، غیرمنصفانه به نظر می‌رسد.
4. امر پژوهش در حوزه، به عنوان یک امر مستقل دیده نشده است؛ لذا معمولاً پژوهش به عنوان یک امر جنبی در حوزه محسوب می‌گردد و این خود به روند پژوهش در حوزه آسیب می‌رساند.
5. عدم حمایت مالی از پژوهش‌های اساتید حوزه (به نحوی که خالی از طول و تفصیل‌های اداری باشد)، یکی از عواملی است که می‌تواند در کاهش گرایش اساتید حوزه به سمت پژوهش مؤثّر باشد. از سویی، نبودن فرصت مطالعاتی به معنای مصطلح آن برای اساتید حوزه، خود حدیث دیگری است؛ چرا که در روند کنونی، با وجود تدریس و وظیفه سنگینی که در زمینه تبلیغ بر دوش حوزه احساس می‌شود، گرایش به تحقیقات جمعی در میان اساتید و ایجاد گروه‌های پژوهشی، از رواج چندانی برخوردار نیست.
در پایان با کمال تواضع، چند نکته را به محضر اساتید محترم، متذکّر می‌شوم:
1. همان‌طور که قبلاً اشاره شد، روش تحقیق و شیوه نگارش مقاله، یک فن است. اما ممکن است استادی به‌رغم داشتن مراتب علمیِ بالا، فاقد این فن باشد؛ از این رو لازم است برخی از اساتید که مهارت لازم را در این زمینه ندارند، هر چه زودتر به فراگیری آن بپردازند، تا با همراه کردنِ ساختار درست و محتوای غنی، به خلق آثاری بپردازند که در تولید علم و پیشرفت علوم اسلامی مؤثّر باشد.
2. با توجّه به نیازهای پژوهشیِ سازمان‌ها و ادارات مختلف، پرداختن به تحقیقات کاربردی و بسنده نکردن به مسائلِ صرفاً نظری، مهم به نظر می‌رسد.
3. مسئله‌ای که در اکثر آثار پژوهشیِ ارسال شده به جشنواره از طرف اساتید محترم به چشم می‌آمد، عدم توجّه به ساختار پژوهشی و ویرایش اثر بود، که در برخی موارد، به همان نکته اول بازگشت می‌کرد.
4. عدم پذیرفته شدن یک اثر نباید باعث سرخوردگی (خصوصاً در اساتید جوان) و عدم شرکت در دوره‌های بعدی شود؛ زیرا یکی از بایسته‌های پژوهشگر، داشتن روحیه نقدپذیری است.
