چکیده اثر:

بررسی منابع تشیع در عصر غیبت صغری، ما را به این نتیجه می‏رساند که این دسته از منابع، نه‌تنها به شبکه وکالت، به‌خصوص وکلای اربعه، توجّه چندانی نداشته‌اند، بلکه در بسیاری از موارد حتی نامی از وکلا هم ذکر نکرده‏اند. این امر احتمالاً معلول فضای سیاسی آن عصر است؛ جوّی که به‌شدّت علیه شیعیان، غلیان پیدا کرده بود و حکومت عباسی را در تقابل با شیعیان تحریک می‏نمود. از جمله عوامل تحریک‏کننده حکومت عباسیان در مقابل شیعیان، می‏توان به قیام صاحب زنج، قرامطه، تشکیل حکومت‌های شیعیِ علویان در طبرستان و فاطمیان در مصر اشاره نمود. این عوامل سبب شد که عالمان امامیِ آن عصر، به استفاده از راه‌کار تقیه روی آورند؛ به‌طوری که این پدیده حتی بر منابع امامیِ آن دوره و تعاملات بین وکلا و علمای امامی نیز تأثیر گذاشت. به همین دلیل، نگارنده در این مقاله، نخست تاریخچه‌ای از سازمان وکالت ارائه کرده و سپس فضای سیاسی عصر غیبت صغری را ترسیم و منابع امامی آن دوره را به صورت جداگانه مورد بررسی قرار خواهد داد. در پایان، این نتیجه حاصل می‌گردد که منابع امامی، توجّه بسیار اندکی به سازمان وکالت داشته‌اند، که این امر عموماً متأثّر از فضای تقیه حاکم بر آن دوره بوده است؛ فرضیه‌ای که نویسنده درصدد اثبات آن است.