ن و القلم و ما یسطرون
به نظر می رسد سوگند به قلم، فارغ از تأویلات عرفانی و بیان مصادیق آن، تفسیری اولیه و عمیق دارد که جایگاه کتابت و قلم زنی را اصلی در قالب ذکر لازم، بیان می کند که اراده ملزومات آن می شود؛ یعنی ترقی و ترفع دنیوی و اخروی هر جامعه ای به علم آموزی و علم اندوزی آن است.
این معنا وقتی مبرهن و وجدانی می شود که معنای علم، مطلق تصورات و تصدیقاتی در نظر گرفته شود؛ که منجر به حرکت و اثر بیرونی می شود، یعنی منشأ فعل و انفعال و چون بشر خاستگاه بی حد و حصری از باب سنخیّت با علت خود در همه امور دارد، قائل به بی مرزی و اشتهاء لایتناهی است «لکم فیها ما تشتهی انفسکم» و چه خوش گفت جناب شاعر که:
ما تشتهی که فرمود لاتسرفوا ندارد
رو کن به هر که خواهی گل پشت و رو ندارد
از آنجا که جامعه حوزوی به عنوان نماد جامعه مدرن انسانی با فضائل و هدف عالی پیشتاز عرصه مدرنیته انسانیت در هر عصر و دوره از تاریخ تشکیل خود می باشد و شعار جامعه سالم را در امر دنیا به عنوان مقدمه واجب برای آخرت بشریت نصب العین خود کرده پس تحقق مدینه فاضله ای در این معنا (علم اندوز و علم آموز) باید در متن حوزه باشد؛ منتهی مناسب با وظایف و چارچوب های حوزوی؛ یعنی دید اصلاحی و آخرت اندیش و آخرت نگر که در سعادت جامعه نقش مهمی را ایفا می کند. وقتی این وظیفه خودش را خوب نشان می دهد که اهل حوزه سعادتمند و سعادت اندیش باشند.
روشن است که معنای سعادت و سعادتمندی یعنی لحاظ همه امور تاثیرگذار در هدف، و چه امری بالاتر از پویایی و رشد جامعه انسانی، با هدف همراهی با بشر امروز در امور مترقیه دنیا و به تبع آن عقبی. یعنی مدیریت گذشته، حال و آینده.
این مهم متحقق نمی شود مگر اینکه فکر و اندیشه حوزه، تولیدی و حماسی شود، حماسه سیاسی (حماسه سیاسی یعنی سیاست های مناسب با فرهنگ حوزوی در بخش های مختلف آن. معنای سیاست یعنی مجموعه عملکردها و راهبردها در تحقق هدف و این معنای عام از سیاست، غیر از سیاست به معنی الاخص متبادر در اذهان است لذا سیاست های آموزشی پژوهشی ما باید مناسب با جنبش تولید اندیشه اسلامی و تحول در ساختار علوم انسانی باشد که از آن تعبیر به حماسه سیاسی حوزوی در بخش پژوهش می شود) حوزه های علمیه فارغ از وظایف اجتماعی آن، حماسه ای در راستای نهادینه کردن فرهنگ غنی حوزوی، تتبع، پژوهش، قلم زنی و کتابت است.
این ها همه نشأت گرفته از روح تحقیق و پژوهش است که در طبع اولیه و ذاتیه حوزه های علمیه شیعی بود و جزء وظایف آنها بشمار می رود.در حوزه های علمیه و در فقه، اصول، فلسفه سنت حاشیه و شرح رایج است که خود نظریه پردازی است که منجر به پژوهش در ابواب و موضوعات و مسائل مختلف شده و گستردگی کتب علوم یاد شده گواه این مطلب است.
حوزه علمیه و معاونت پژوهش آن، باید به عنوان کار حماسی وارد عرصه پژوهش شود تا این راه، بعد از وقفه ای که منجر به جنبش مصرف گرایی و تکرار شده (یعنی وضعیت ایستایی و برگشت به گذشته، بدون تولید)، ادامه یابد. آن وقت است که باز هم حوزه های علمیه زمام تمدنی بشری و اسلامی مطابق با شرایط روز را به دست گرفته و زمینه ساز حکومتی الهی و مدینه فاضله اسلامی خواهند شد.
مدرسه علمیه بقیه اللهf در این راستا در برنامه های پژوهشی خود علاوه بر تشویق و ترغیب فضلاء و اساتید و طلاب به امر تحقیق و پژوهش، انجمن قلمی را تأسیس کرده که در آن طلاب، توانایی های نگارشی را آموخته و آشنا با شیوه تتبّع و تحقیق شده و برنامه پژوهشی خود را مبتنی بر معلومات طلاب و مقطع آن ها قرار داده است. چرا که معتقد است پژوهش کاری علمی است با پشتوانه علم؛ لذا در مقطع مقدمات، پژوهش های متن محور و موضوع محور ادبی و در سطح یک، پژوهش فقهی و اصولی را برنامه مدرسه خود قرار داده است؛ طرح مطالعاتی را یکی از راه کارهای علم افزایی طلاب می بیند که به نظر در حوزه های علمیه، جنبی و فوق برنامه است. لکن در این مدرسه، اصلی و ضروری به شمار می آید. امید آن داریم در کنار هم و یاری هم، گامی هر چند کوچک در این حماسه برداریم.