چکیده
«آرماگدون» که در اصل هارمجیدون است واژهای عبری است که از دو بخش «هار» به معنای تپّه و محل مرتفع و «مجیدو» به معنای اشراف و شریفان تشکیل شده است؛ بنابراین معنای عبری «آرماگدون» تپّه شریفان است. «آرماگدون» نام نبردی است که به باور مسیحیان صهیونیست در آخرالزمان در منطقه ای به نام «مجدو» رخ خواهد داد و طی آن، نیروهای مسیح و ضدّ مسیح که نماد حق و باطلاند، باهم میآویزند و سرانجام آن، پیروزی نیروهای مسیح خواهد بود. از سوی دیگر منابع تاریخی اسلام نیز از نبردی خانمان سوز به نام «قرقیسیا» خبر دادهاند که در منطقه ای به همین نام اتّفاق میافتد. بهیقین ایجاد ارتباط و همانندی میان دو حادثه مذکور ناشی از سیاستهای خصمانه یهود با اسلام و نوعی تفکّر صهیونیستی و باورنمایی مذهبی است که سعی دارد سراسر جهان را با دود و آتش دمساز کند و از این رهگذر به اهداف شوم خود نائل گردد. این پژوهش بر تفاوت ماهوی حوادث یادشده با یکدیگر تأکید داشته و آنرا با دلایلی چون یکسان نبودن منطقه جغرافیایی، ناهمگونی در شخص موعود منتظَر و دشمنان او، تفاوت علّتِ پیدایش آنها، خرافی بودن آرماگدون و مبنا داری قرقیسیا به اثبات رسانده است. محورهای اصلی این پژوهش عبارتاند از: آرماگدون، معنای اصطلاحی و منطقه جغرافیایی؛ آرماگدون، نبردی هسته ای؛ آرماگدون و مبلّغان انجیلی؛ آرماگدون و دولتمردان امریکا؛ نبرد قرقیسیا، دلایل یکسان نبودن آرماگدون و قرقیسیا شامل یکسان نبودن در منطقه جغرافیایی، اختلاف در شخص موعود منتظَر، اختلاف در تعیین مصداق دشمنان موعود، اختلاف در علّت پیدایش، آرماگدون و مبنا داری قرقیسیا.

کلیدواژه
موعود، آرماگدون، قرقیسیا، مسیحیان صهیونیست.

مقدمه
باور به ظهور منجی و تشکیل حکومتی بر پایه عدل و داد سابقهای بس دیرینه دارد. در کتابهای آسمانی از جمله تورات سخن از موعود امم، آخرالزمان، عصر ظهور و ویژگی آنها و عنوان اوقیدمو و فیذموا به میان امده است. مجوسیان نیز با عنوان ایزدشناس, ایزد نشان, کیقباد دوّم, سوشیانت و... از این مسئله یاد کرده اند. در قرآن کریم نیز آیات متعددی به آینده جوامع انسانی و حکومت مبتنی بر عدل و توحید اختصاص دارد که برخی از مفسران آنها را به ظهور مهدی صاحبالزمان(عج) مربوط میدانند. انتظار، اندیشهای با کارکرد دوسویه است؛ یعنی در گذر تاریخ گاهی مایه عزت و عظمت ملتها شده و گاه نیز به دلیل لودگی و بلاهت عدهای، مورث ذلت و خفت گشته است. حکومتهای حیله گر تاریخ همواره توانستهاند از این اندیشه سود برند. دولت حاکم بر ایالات متحده نیز از سنخ همین دولت ها است. حاکمیت مسیحیان صهیونیست در امریکا و ترویج افکار شوم آخرالزمانی خود، که در رأس این افکار، جنگ بزرگ آرماگدون قرار دارد، حرکت سیاسی این کشور را به بدترین وضعی در مسیر نابودی خود و همه جهانیان، به ویژه مسلمانان، قرار داده است.
آرماگدون، بنا بر باور صهیونیستهای یهودی و مسیحی، جنگ بزرگ خانمانسوزی است که در آخرالزمان میان نیروهای مدافع مسیحی و نیروهای ضد مسیح در میگیرد و پس از تلفاتی بیشمار ظهور و حاکمیت مسیح موعود را موجب میشود و یهودیان که به خیال خود امت برگزیدهاند، زیر لوای مسیح, حکومت جهانی یهود را تأسیس میکنند. پیرامون آرماگدون کتابها و مقاله هایی به رشته نگارش درآمده است و در روایات اهل بیت (علیهم السلام) پیرامون قرقیسیا مطالبی دیده میشود، ولی نوآوری مقاله پیش رو در تطبیق این دو نبرد و بررسی نسبتشان با یکدیگر است. در این نوشتار از روش تحقیق توصیفی -تحلیلی استفاده شده است.

آرماگدون، معنای اصطلاحی و منطقه جغرافیایی
«آرماگدون» که در اصل «هارمجیدون» است؛ واژهای عبری است که از دو بخش هار به معنای تپّه و محل مرتفع و مجیدو به معنای اشراف و شریفان تشکیل شده است؛ پس معنای عبری آرماگدون تپّه شریفان است (سلمان عمرو، 1384 ش: 157). این تپّه بزرگ، که در نقشههای قدیم و جدید با عنوان «مجدو» مشاهده میشود، ناحیهای است در 55 مایلی شمال تلآویو و پانزده مایلی دریای مدیترانه (هالس، 1384 ش: ص 33) و در کرانه غربی رود اُردن. مجدو شهری است که در طول تاریخ، منطقهای راهبُردی بوده است. این شهر بر سر راه شرق، غرب، شمال و جنوب قرار داشته و جنگهای بسیاری در آن رخ داده است (فهیم دانش، 1384 ش: ص 47).
در این ناحیه دشت بزرگی هست که «اسدریلیون» نام دارد و در کتاب مقدس از آن با نام «دشت جرزیل» یادشده است (هالسل، 1384 ش: 33-34). در قاموس کتاب مقدس ذیل مدخل مجد و مجدّون آمده است: «محل سپاه شهر منسّی كه در مرز و بوم یسّاكار واقع و سابقاً ملك كنعانیان بود و یوشع این شهر را با دهات آن مفتوح ساخت (صحیفه یوشع، 12: 21 و 17: 11؛ سفر داوران، 1: 27؛ كتاب اول پادشاهان، 4: 12 و 9: 15 و كتاب اول تواریخ ایام، 27: 29) مدت مدیدی بود كه بسیاری بر آن بودند كه مجدّو همان لجّون است كه بزرگترین شعبه رود مقطع از آن میگذرد و در صورت صحّت این رأی، شعبه مرقوم همان آبهای مجدّو خواهد بود (داوران، 5: 19) آخرالامر تامسن محلّ مجدو را در تلّ الموتاسلیم، كه به فاصله كمتر از یك ربع فرسخ در شمال لجون واقعشده بود، قرار داد. حفریّات اخیر نشان داده است كه قلعه مجدّو در این مكان واقع بوده است و بقعه مجدّو (كتاب دوم تواریخ ایام، 35: 22؛ كتاب زكریا، 12: 11) همان جایی است كه باراق و دبوره بر كنعانیان چیرهگی یافتند در حالی كه سیسرا سردار لشكر ایشان بود (داوران، 4: 17 ـ 6) و آخریا پادشاه یهودا نیز در آنجا جهان را بدرود گفت (كتاب دوم پادشاهان، 9: 27) و یوشیا نیز در آنجا از دنیا رفت (كتاب دوم پادشاهان، 23: 29 و كتاب دوم تواریخ ایام 35: 24 ـ 20) و در رساله مكاشفه یوحنا (16: 16) هرمجدّون خوانده شده است.» (مستر هاکس، 1383 ش: 80).

نبرد قرقیسیا
«قرقیسیا» نام منطقهای واقع در دمشق است و در روایات بسیاری پیرامون نبرد بزرگی که در آخرالزمان در این منطقه اتّفاق میافتد سخن گفته شده است. از آنجا که برخی عالمان و محقّقان در سالهای اخیر تلاشهایی را برای انطباق نبرد قرقیسیا بر نبرد آرماگدون ـــ که از نظر ما باوری خرافی است و در جهت سودجوییهای مادّی و سیاسی صهیونیسم بهکار گرفته میشودـــــ سامان دادهاند و این، صهیونیسم را در رسیدن به اهداف شوم خود یاریگر است، نگارنده بر آن شده است ثابت کند که آرماگدون افزون بر خرافی، ساختگی و توطئه آمیز بودن، به لحاظ نشانههایی که صهیونیستها برای آن برشمردهاندــــ چه نشانههای پیش از وقوع و چه نشانههای پس از آن ــــ نیز بههیچروی با نبرد «قرقیسیا» یکسان نیست و این دو نبرد هرگز اینهمانی ندارند.
از امام حسین(ع) روایت شده است: «همانا خداوند را در قرقیسیا سفرهای است كه منادی از آسمان ندا میدهد: ای پرندگان آسمان و ای درندگان زمین، بشتابید بهسوی سیر شدن از گوشتهای ستمگران.» (مهد تحقیقات باقر العلوم (ع)، 1416 ق: 670).
روایت زیر نیز دراینباره با سند صحیح رسیده است: «امام باقر (ع) فرمود: ای میسر، میان شما و قرقیسیا چه اندازه فاصله است؟ میسر گفت: همین نزدیكی در ساحل فرات است. آن حضرت فرمود: آگاه باشید كه همانا در آنجا واقعه ای رخ میدهد كه از زمانی كه خداوند تبارك و تعالی آسمانها و زمین را آفرید مانندی نداشته است و تا آنگاه كه آسمان ها و زمین برجاست، مانندی نخواهد داشت. سفرهای است كه درندگان زمین و پرندگان آسمان از آن سیر می شوند. قبیله بنی قیس در آن نابود میشوند در حالی كه یاریگر یا خونخواهی ندارند» (کلینی، 1389 ق: 8/295). در جایی دیگر امام باقر(ع) میفرماید: «همانا فرزندان عباس و مروان را در قرقیسیا واقعهای است كه پسر نیرومند در اثر آن پیر می شود و خداوند پیروزی را از آنان برمیگرداند و پرندگان آسمان و درندگان زمین فراخوانده میشوند: بخورید از گوشت ستمگران؛ سپس سفیانی خروج میكند.» (نعمانی، بیتا: 304).

دلایل یکسان نبودن آرماگدون و قرقیسیا
1 . یکسان نبودن در منطقه جغرافیایی
1 ـ 1 . منطقه جغرافیایی قرقیسیا
در اطلس تاریخ اسلام زیر عنوان «منطقه موصل و جزیره» آمده است: «این منطقه بخش شمالی بین النهرین را شامل میشود و ناحیهای است پهناور كه منزلگاه عراقیان كهن و ایرانیان و اكراد و ارمنیها و نژادهای دیگر بوده است. این منطقه تا رود خابور از آن ایرانیان بود. در جایی كه رود خابور به فرات میریزد، شهر قرقیسیا (Circesslum) بنا شده است.» (مونس، 1375 ش: 141).در معجم ما استعجم درباره این ناحیه آمده است: «ناحیهای از نواحی دیار ربیعه كه جملگی آن میان حیره و شام قرار دارد» (البکری الاندلسی، 1403 ق: 58).یاقوت حموی نگاشته است: «محلّی مجاور نهر خابور و نزدیك منطقه مالك بن طوق در شش فرسنگ. رود خابور در آنجا به فرات میریزد؛ پس آن در مثلثی میان خابور و فرات است... .» (حموی، 1423 ق: 4/329).

1 ـ 2 . منطقه جغرافیایی آرماگدون
انطباق نداشتن این دو ناحیه روشن و مسلّم است؛ چه میان مجدّو که در فلسطین و در کرانه غربی رود اردن واقعشده و قرقیسیا که در کنار رود فرات و جایی که رود خابور به رود فرات اتصال مییابد و در آن میریزد قرار دارد فرسنگها فاصله است. با خوانش منابعی که درباره محل واقعشدن قرقیسیا گزارش دادهاند و ما برخی از آنها را یادکردیم و نیز با نگریستن به نقشههای قدیمی و جدیدی که این ناحیه را در برگرفتهاند و با انجام همین کاوش در مورد آرماگدون در مییابیم که قرقیسیا بیگمان در جانب رود فرات در ناحیه مثلث شکلی که از برخورد دو رود خابور و فرات پدید آمده واقعشده است و فرات هرگز از فلسطین نمیگذرد.

2 . اختلاف در شخص موعود منتظَر
طرفداران نبرد آرماگدون، نظریهپردازان و منتظِران آن در انتظار ماشیح، مشیا، مسیا، مسیحا یا همان مسیح موعودند که از دیدگاه یهودیان قرار است ظهور کند و از دیدگاه مسیحیان بازگشت. این در حالی است که مسلمانان در انتظار ظهور مهدی (عج) موعودند که از سلاله پاک حضرت رسالت پناه، محمد مصطفی (ص) است و عیسی مسیح (ع) خود یکی از یاران او است.

3 . اختلاف در تعیین مصداق دشمنان موعود
بنیادگرایان انجیلی بر این باورند که در آرماگدون، دشمن مسیح،(Anti Christ) فردی از جنس انسان و یهودی است. کلاید میگوید: «[دشمن مسیح] یكی از ما خواهد بود، انسانی به تمام معنا. او همسان شیطان نیست؛ بهعبارت دیگر او دارای قدرت و توان معنوی و روحی نیست، امّا شیطان به او كمك میكند. دشمن مسیح یك انسان به تمام معنا شرور است.» (هالس، 1384 ش: 48).در گردهمایی کشیشان که در 15 ژانویه 1999 در کینگزپورت تنسی برگزار شد و 1500 نفر در آن حضور داشتند، جری فالول گفت: «دشمن مسیح ـــــ كه دو هزار سال پیش به تصویر كشیده شده است و تاجی از شر بر سر داردـــــ ممكن است یهودیای باشد كه امروز با ما زندگی میكند. او بی شك یهودی است. اگر او دشمن مسیح است، باید یهودی باشد و آنچه ما میدانیم این است كه او میبایست مذكر و یهودی باشد؛ چون وقتی مسیح برای اوّلین بار در دو هزار سال پیش بر زمین فرود آمد فردی یهودی بود؛ بنابراین به باور بیشتر انجیلیها دشمن مسیح بیشك یهودی و مذكر است.» (همان:45). فالول همچنین گفته است: «چرا دشمن مسیح ارتشهای جهان را علیه مسیح رهبری میكند؟ الف)چون از حاكمیت خداوند متنفر است. جنگ همیشه میان شیطان و مسیح وجود داشته است؛ ب) چون فریب شیطان با سر فرود آوردن این ملل مقابل او میسّر میشود؛ ج) به دلیل نفرت این ملل از حضرت مسیح.» (همان: 50).
کشیشان انجیلی به پارهای از آیههای کتاب مکاشفات یوحنا استناد میکنند (کتاب مقدس، 2002 م: 2/1-22) و آن را به ظهور مسیح و جنگیدن او با دشمنانش در آرماگدون و شکست دشمنان او در پایان آن جنگ تفسیر میکنند. در رساله دوم پولس رسول به تسالونیکیان میخوانیم: «تا دروغ را باور كنند و تا فتوایی شود بر همه كسانی كه راستی را باور نكردند بلكه به ناراستی شاد شدند.» (کتاب مقدس، 2002 م: 2/1-12).
اوانجلیکها بر این باورند که برخی کلمات عبرانی بهکار رفته در کتاب مقدس مترادف روسیه و مسکو است و با این استدلال میگویند که ضد مسیح از سمت روسیه خواهد آمد (صاحب خلق، 1383 ش:91). از نگاه صهیونیستها دشمن مسیح شخصی در قالب و کالبد انسان است که نیروهای ضد مسیح را علیه او بسیج و سازماندهی میکند. بههرتقدیر آنتی کریست هر شخصی و باهر ویژگیای که باشد از نگاه بنیادگرایان انجیلی نیروهایی را از روسیه، چین و برخی کشورهای عربی سازماندهی و علیه مسیح وارد جنگ خواهد کرد.
به گفته عدنان اکتار تا پیش از فروپاشی شوروی آنان بر این گمان بودند که جنگ، میان ائتلافی از دولتهای عربی به رهبری شوروی در یک سوی میدان و اسرائیل در سوی دیگر آن رخ خواهد داد؛ چه در جنگهای پیشین، بهویژه «جنگ شش روزه» و «یوم کیپور»، شوروی از کشورهای عربی حمایت میکرد. در اوایل دهه 1990، که جنگ سرد پایان یافت و اسراییل از دست دشمن دیرینهاش رهایی یافت، آخرین توافق سازمان آزادیبخش فلسطین و اسراییل، نشاندهنده نبود وحدت در جبهه اعراب در برابر رژیم صهیونیستی بود. ازآنجاکه یهودیان همیشه میبایست یکی را هدف دشمنیهای خویش قرار دهند پس از آن رهبری جبهه مخالفان مسلمان خویش را «جمهوری اسلامی ایران» خواندند و آن را دشمن جدید اسرائیل در جنگ آرماگدون معرّفی کردند و بهاینترتیب سمت و سوی هدفگیری سلاحهای هستهای اوانجلیکها و اسراییل عوض شد (صاحب خلق، 1383 ش:177-178). بر پایه روایتهایی که پیرامون نبرد قرقیسیا از ناحیه حضرات معصومین (علیهم السلام) صادر شده است، افزون بر ناهمگونی شخص موعود و یاران او در این نبرد با آنچه پیرامون نبرد آرماگدون گزارش شده است، دشمن اصلی موعود و ویژگیهای او و نیز نیروهایی که علیه موعود سازماندهی کرده است متفاوتاند. برای نمونه در روایتی آمده است: «دخوله (السفیانی) الكوفه بعد ما یقاتل الترك و الروم بقرقیسیاء...» (المرفدی، بیتا: 212)؛ درآمدن سفیانی به کوفه پس از نبرد ترک و روم در قرقیسیا است (یا پس از نبرد با ترک و روم در قرقیسیا است) بر پایه این روایت دشمنان سفیانی ترک و روم است نه مسیح و یاران یهودی و مسیحی او. درباره وارد شدن سفیانی به کوفه نیز آمده است: «یدخل السفیانی الكوفه فیسبیها ثلاثه ایام و یقتل من اهلها ستین الفاً ثم یمكث فیها ثمانیه عشر (كذا) لیله، یقسم اموالها و دخوله مكه بعد ما یقاتل الترك و الروم بقرقیسیا ثم ینفتق علیهم خلفهم فتق فیرجع طائفه منهم الی خراسان فتقبل خیل السفیانی و تهدم الحصون حتی تدخل الكوفه و تطلب اهل خراسان و یظهر بخراسان قوم یدعون الی المهدی، ثم یبعث السفیانی الی المدینه فیأخذ قوما من آل محمد حتی یرد بهم الكوفه. ثم یخرج المهدی و منصور من الكوفه هاربین و یبعث السفیانی فی طلبها فإذا بلغ المهدی و منصور مكه نزل جیش السفیانی البیداء فیخسف بهم ثم یخرج المهدی حتی یمر بالمدینه فیستنقذ من كان فیها من بنی هاشم و تقبل الرایات السود حتی تنزل علی الماء فیبلغ من بالكوفه من اصحاب السفیانی نزولهم فیهربون ثم ینزل الكوفه حتی یستنقذ من فیها من بنی هاشم. و یخرج قوم من سواد الكوفه یقال لهم العصب لیس معهم سلاح الا قلیل و فیهم نفر من اهل البصره فیدركون اصحاب السفیانی فیستنقذون ما فی ایدیهم من سبی الكوفه و تبعث الرایات السود بالبیعه الی المهدی». (کورانی، 1411 ق: 1/400).نبرد سفیانی با ترک و روم در روایات دیگری نیز بیان شده است. در این روایات از دشمنان سفیانی به ترک و روم تعبیر شده است. منظور از ترک، ممکن است ترکیه کنونی باشد؛ ازآنجاکه نبرد قرقیسیا بر سر داراییای است که در نزدیکی مرزهای سوریه و ترکیه وجود دارد. (کورانی، بی تا: 132) منظور از روم نیز میتواند فرانسه و ایتالیا باشد.
در کتاب روزگار رهایی نیز احادیث متعدّدی درباره ترکان و اینکه فتنه ترک در قرقیسیا واقع میشود ذکر شده است. برای نمونه به نقل از پیامبر اکرم (ع) آمده است: «للترك خرجتان، خرجه فیها خراب آذربیجان و خرجه یخرجون فی الجزیره یخیفون ذوات الحجال فینصر الله المسلمین فیهم ذبح الله الأعظم؛ (سلیمان، 1381 ش: 943) تركان دو خروج دارند؛ در خروج نخست، آذربایجان ویران میشود و دیگربار در جزیره خروج میكنند و زنان پردگی را میترسانند؛ پس خداوند مسلمانان را یاری میدهد؛ در حالیكه ذبح الله أعظم در میان آنان است.» همچنین در روایتی دیگر: «همانا تركان به جزیره وارد خواهند شد تا اینكه اسبانشان از فرات مینوشند. سپس خداوند آنان را دچار طاعون و مرگ میكند و از آنان جز یك تن جان سالم به در نمیبرد. و نیز آنان را دچار برفی میكند كه در آن صدای گوشخراش و باد است. پس ناگهان بیحركت میشوند (میمیرند)... پس مسلمانان بهسوی یارانشان میروند و میگویند: همانا خداوند آنان را هلاك و شرشان را از شما دور كرد.» (سلیمان، 1381 ش: 942).

4 . اختلاف در علّت پیدایی
پیشتر علّت پیدایی آرماگدون را از دیدگاه صهیونیستها بر رسی نمودیم. اجمالاً باید گفت به باور آنان نبرد آرماگدون برای از میان بردن نیروهای ضد مسیح و به سروری و حکومت رساندن یهود رخ میدهد؛ این در حالی است که آنگونه که از روایات برمیآید نبرد قرقیسیا برای بهدست آوردن گنجی است که گفته میشود در ناحیه فرات وجود دارد. گزارش ابنحماد از این گنج به نقل از حضرت ختمیمرتبت (ص) چنین است: «در فرات كوهی از طلا و نقره كشف میشود و بر سر آن از هر نه نفر هفت نفر كشته میشوند؛ پس آنگاه كه به آن دسترسی پیدا كردید نزدیك آن نشوید.» (المرفدی، بیتا: 232).در کتاب البرهان فی علامات مهدی آخرالزمان (عج) نیز به ماجرای آشکار شدن کوهی از طلا در فرات و جدال مردمان بر سر آن و کشته شدن نُه دهم آنان اشاره شده است: «لا تقوم الساعه حتی یحسر الفرات عن جبل من ذهب یقتتل علیه الناس و یقتل تسعه أعشارهم.» (متقی الهندی، بیتا: 111).هدف اصلی سفیانی از جنگ عراق چیرگی بر آن کشور و ایستادگی در برابر نیروهای ایرانی و زمینهسازان ظهور امام عصر (عج)، که از عراق بهسوی سوریه و قدس پیش میروند خواهد بود، ولی در راه عراق در اثر حادثه عجیبی جنگ قرقیسیا رخ میدهد و آن حادثه پیدا شدن گنجی در مجرای فرات و یا نزدیک مجرای آن رود است؛ بهگونهای که عدّهای از مردم برای دست یافتن به آن میکوشند و آتش جنگ میان آنان شعلهور میشود و بیش از صد هزار تن کشته میشوند و هیچ یک به پیروزی قطعی نمیرسند و به آن گنج دست نمییابند، بلکه همگی از آن منصرف و به مسایل دیگر مشغول میشوند (کورانی، بیتا: 129).

5 . اختلاف در تعداد تلفات
پیرامون تعداد تلفات در نبرد آرماگدون گفته شده است که از هر دو نفر یک نفر کشته میشود و مجموعاً 3 میلیارد نفر کشته خواهند شد. (هالسل، 1384 ش: 39/18) این در حالی است که رقم تلفات نبرد قرقیسیا صد هزار نفر گزارش شده است که این با سه میلیارد نفر، ناهمگونی آشکار دارد. شیخ مفید نگاشته است: «ثم لا یكون همه الا الاقبال نحو العراق و یمرّ جیشه بقرقیسیا فیقتلون بها مئه الف رجل من الجبارین (شیخ مفید، بیتا، 256)؛ سپس جز به عراق روی نخواهد كرد. سپاه او از قرقیسیا میگذرند و صد هزار نفر از ستمگران را میكشند.»
در حدیثی که از امام باقر (ع) رسیده است میخوانیم: «تبنی مدینه ممّا یلی المشرق یكون فیها وقعه لم یسمع اهل ذلك الزمان بمثلها ثم تنجلی هی و الوقعه التی فی الشام عن اربع مئه ألف قتیل ثم یخرج المهدی فی اثر ذلك لا ترد له رایه». (سلیمان، 1381 ش: 1120)؛ خواننده محترم توجّه دارد که رقم چهارصد هزار یادشده در این حدیث به دو واقعه مربوط است؛ یعنی «وقعه لم یسمع اهل ذلك الزمان بمثلها» و «الوقعه التی فی الشام» که در مجموع چهارصد هزار کشته دارند.
6 . خرافی بودن آرماگدون و مبنا داری قرقیسیا
نبرد قرقیسیا چه واقع شود و چه نشود مبنای روایی دارد و در منابع گوناگون شیعه و سنی پیرامون آن گزارشهایی یافت میشود؛ ضمن آنکه هیچ یک از مسلمانان تا به حال درصدد سوءاستفاده از احتمال وقوع چنین نبردی نبوده است، لکن آرماگدون هیچ مبنای عقلی و نقلی مقبولی ندارد و از پایه خرافی است و ملعبه دست حیلهگران جهان سیاست در امریکا و اسرائیل شده است. در مورد بخشهایی از عهد قدیم و عهد جدید که از رخ دادن جنگی خانمانسوز خبر می دهند و ما برخی از آنها را در میان مباحثمان آوردیم همگی مربوط به گذشته است؛ یعنی بیان آنها به گونه ای است که روشن است پیرامون نبردی که پیش از این رخ داده است گزارش میکنند، نه نبردی که رخ خواهد داد. آن بخشهایی نیز که از گذشته حکایت نمی کنند دارای نثری نمادین و تمثیلیاند و متون تمثیلی را میشود به شکلهای مختلف تفسیر و تأویل کرد.
نکته دیگری که خرافی بودن آرماگدون را قوت میبخشد آنکه، همانگونه که در بخش پیشین نیز گفتیم، مدّعیان و طرفداران آرماگدون، تلفات این نبرد را سه میلیارد نفر میدانند؛ حال آنکه منطقه مجدو ناحیهای کوچک است و بههیچروی چنین گنجایشی ندارد. سخن دیگر آنکه باورمندان آرماگدون تا به حال تاریخ های گوناگونی را برای رخ دادن این نبرد معین کرده اند؛ درحالیکه آرماگدون در هیچ یک از آن تاریخ ها اتّفاق نیفتاده است.

نتیجه
«قرقیسیا» نام منطقه ای واقع در دمشق است و در روایات بسیاری پیرامون نبرد بزرگی که در آخرالزمان در این منطقه رخ می دهد سخن گفته شده است. آرماگدون افزون بر خرافی، ساختگی و توطئه آمیز بودن، به لحاظ نشانه هایی که صهیونیست ها برای آن برشمرده اند ــــ چه نشانه های پیش از وقوع و چه نشانه های پس از آن ــــــ نیز به هیچ روی با نبرد قرقیسیا یکسان نیست و این دو نبرد هرگز این همانی ندارند. نبرد قرقیسیا چه واقع شود و چه نشود مبنای روایی دارد و در منابع گوناگون شیعه و سنی پیرامون آن گزارش هایی یافت میشود؛ ضمن آنکه هیچ یک از مسلمانان تا به حال درصدد سوءاستفاده از احتمال وقوع چنین نبردی نبوده است، ولی آرماگدون هیچ مبنای عقلی و نقلی پذیرفتهای ندارد و از پایه خرافی است و ملعبه دست حیله گران جهان سیاست در امریکا و اسرائیل شده است.

کتابنامه
1. اکتار، عدنان، (1384 ش)، تاریخ ناگفته و پنهان امریکا، ترجمه نصیر صاحب خلق، تهران: هلال.
2. بکری الاندلسی، ابی عبید عبدالله بن عبدالعزیز، (1403 ق)، معجم ما استعجم من اسماء البلاد و المواضع، 6666تحقیق مصطفی السقا، بیروت: عالم الکتب، چ 3.
3 . حموی، یاقوت بن عبدالله، (1423 ق)، معجم البلدان، بیروت: مجمع الثقافی.
4. سلمان، عمرو، (1384 ش)، صهیونیسم مسیحی، ترجمه عباس سید میر جمکرانی، .تهران: موعود عصر، 666چ 4، ج 1.
5. سلیمان، کامل، (13841 ش)، روزگار رهایی، ترجمه علیاکبر مهدی پور، تهران: آفاق.
6. سید افقهی، سید هادی، (1382 ش)، میزگرد مسیحیت صهیونیستی، تهران: .موعود.
7. شیخ مفید، (بیتا)، الإختصاص، تحقیق علیاکبر غفاری، قم: جماعه المدرسین.
8. صاحب خلق، نصیر، (1383 ش)، پروتستانتیزم، پیوریتانیسم و مسیحیتصهیونیستی، تهران: ........ هلال.
9. طبرسی نوری، میرزا حسین، (1377 ش)، نجم الثاقب، قم: مسجد مقدس جمکران، .چ 2.
10. طوسی، محمد بن الحسن، (1411 ق)، الغیبه، تحقیق عبدالله الطهرانی و الشیخ علی .احمد ناصح، قم: ........ مؤسسه المعارف الاسلامیه.
11. کتاب مقدس، (2002 م)، انگلستان: انتشارات ایلام.
12. کلینی، محمد بن یعقوب بن اسحاق، (1389 ق)، الکافی، تحقیق علیاکبر غفاری، تهران: دار الکتب ........ الاسلامیه، چ 2.
13. کورانی، علی، (1378 ش)، عصر ظهور، ترجمه عباس جلالی، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
14. کورانی، علی، (1411 ق)، معجم احادیث الامام المهدی (عج)، بیجا: مؤسسه المعارف .الإسلامیه.
15. متقی الهندی، علاءالدین علی، (بیتا)، البرهان فی علامات مهدی آخرالزمان، بی جا.
16. مرفدی، ابی عبدالله نعیم بن حماد، (بیتا)، کتاب الفتن، تحقیق سهیل زکار، بیروت: .دار الفکر.
17. مستر هاکس، (1383 ش)، قاموس کتاب مقدس، تهران: اساطیر، چ 2.
18. معهد تحقیقات باقر العلوم (ع) منظمه الاعلام الاسلامی، (1416 ق)، موسوعه کلمات الامام الحسین (ع)، ........ قم: دار المعروف، چ 3.
19. مونس، حسن، (1375 ش)، اطلس تاریخ اسلام، ترجمه دکتر آذر نوش، تهران: نیروهای مسلح.
20. نجیری، محمود، (1384 ش)، آرمگدون، ترجمه رضا عباسپور و قبس زعفرانی، تهران: هلال.
21. نعمانی، محمد بن ابراهیم، (بیتا)، الغیبه، تحقیق علیاکبر غفاری، تهران: مکتبه .الصدوق.
22. هالسل، گریس، (1384 ش)، یدالله، ترجمه عربی و شرح و اضافات محمد السماک،ترجمه از عربی به ........ فارسی قبس زعفرانی، تهران: هلال.
مقالات
23. فهیم دانش، علی، (1384 ش)، «مسیحیان صهیونیست را بهتر بشناسیم»،پیشگوییها و آخرالزمان، ........ ج 2، تهران: موعود عصر (عج).
24. سید افقهی، سید هادی، (1382 ش)، «میزگرد مسیحیت صهیونیستی»، ش 39، تهران: موعود.
25. سلمان، عمرو، (1384 ش)، «صهیونیسم مسیحی»، ترجمه عباس سید میر .جمکرانی، پیشگوییها ........ و آخرالزمان، ج 1، تهران: موعود عصر، چ 4.