جشنواره علامه حلی(ره) در سال 94-93، درس‌های بسیاری برای آموختن دارد. تنوع چشمگیر آثار، هم به لحاظ کمی و هم به لحاظ کیفی، نشان از اقبال قابل توجه و گسترده طلاب به سوی ثبت مطالعات و پژوهش‌های خویش در قالب کتاب، پایان‌نامه و مقاله دارد؛ گرچه همین تنوع، در دل خود، بیانگر تفاوت دیدگاه‌ها و سطح کیفی پژوهش‌ها به لحاظ محتوایی نیز می‌باشد؛ اما آنچه در خلال بررسی‌ها و ارزیابی‌های این آثار به دست می‌آید، لزوم توجه به پرورش استعدادها و هدایت کیفی طلاب به سوی پژوهش‌هایی قوی‌تر و موثرتر است. ناگفته نماند که می‌توان این آثار را در سه سطح ترویجی، تقلیدی و تحقیقی، دسته‌بندی نمود. در سطح اوّل، با آثاری روبرو هستیم که تنها به طرح ناقص و ناپخته موضوعی می‌پردازند و بی آنکه بر ادبیات مربوط به موضوع پژوهش، تسلطی داشته باشند؛ متأسفانه حجم قابل توجهی از آثار جشنواره از این نوع هستند. در سطح دوم، شاهد آثاری هستیم که در مقایسه با دسته اوّل، از ادبیات قوی‌تری برخوردارند و به طور نسبی، استانداردهای پژوهش را رعایت می‌کنند، امّا به لحاظ ابداع ذهنی و ابتکار عمل پژوهشی، صرفاً تقلیدی از نوشته‌های مشابه هستند. در آثار جشنواره از این نوع دوم نیز کم به چشم نمی‌آید. در سطح سوم امّا نمونه‌هایی اندک از آن به چشم می‌خورد، نویسنده با نوآوری قلم می‌زند و بر ادبیات بحث تسلط دارد و سخنی شنیدنی اندر میان می‌آورد.

این آثار البته در پایبندی به شیوه‌های تحقیق علمی، از سطح یکسانی برخوردار نبودند؛ این امر به خصوص ناشی از کاستی‌هایی است که حوزه‌ها در تعلیم روش‌های روزآمد تحقیق، آن هم در علوم انسانی با آن‌ها درگیر هستند. البته مشکل روش تحقیق، تنها با برگزاری کلاس‌هایی در جهت آموزش روش‌های تحقیق حل نمی‌شود؛ بلکه طلاب باید دست به قلم برند و مرتب بنگارند و این نگاشته‌ها در محک آزمون استادان روش تحقیق، حک و اصلاح و بازنویسی شود. 

در بین آثار عرضه شده، از حیث توجه به نیازهای روز جامعه علمی ایران نیز با اختلاف سلیقه نویسندگان مواجه هستیم. برخی از این آثار به خوبی با نیازها و مسائل علمی جامعه، سروکار داشته‌اند و برخی نیز با طرح مباحث ناب انتزاعی و البته به احتمال بسیار زیاد، آرشیونشین، فارغ از دغدغه‌های مربوط به بایسته‌های تحقیق، به طرح موضوع پرداخته بودند.

شاید به همین دلیل، تخصصی کردن موضوعات جشنواره و تشکیل کارگروه‌های تخصصی به منظور هدایت اندیشه‌ها و محصولات پژوهشی به تناسب نیاز و علاقه، از ضرورت‌های این جشنواره و حیات علمی-پژوهشی حوزه‌ها باشد. آفتی که استاد شهید مطهری در حوزه‌ها می‌دید همین بود که «دانشگاه امام صادق(ع) به دانشکده فقه و اصول مبدل شده است» و در نتیجه، این دانشکده، نوعی انحصارگرایی علمی و تمرکزافزایی در گرایش‌های موجود در حوزه‌ها را در پی داشته است که نتیجه آن، خود به خود، برخورداری حوزه‌ها از پژوهش‌هایی خاص با تنوعی کم و انعطاف پژوهشی کمتر شده است. ضمن اینکه با تخصصی شدن موضوعات جشنواره، هم کار داوری و ارزیابی آثار دقیق‌تر می‌شود و هم دسته‌بندی محورها و موضوعات مورد علاقه طلاب، سهل‌تر می‌گردد و در نتیجه، مقایسه آن‌ها با فهرست نیازها و ضروت‌های پژوهشی جامعه، راحت‌تر خواهد شد.

روشن است که راه امکان‌پذیری رقابت جشنواره علامه حلی(ره) با دیگر جشنواره‌های مشابه در این است که اولاً حوزه‌ها در کنار درس و بحث، به شکلی جدی و با بهره‌گیری از استادان فن به امر آموزشِ پژوهش به طلاب بپردازد؛ ثانیاً به کشف استعدادهای نهفته در بین طلاب و شکوفا‌سازی آن‌ها مبادرت ورزند و ثالثاً امکان نشر محصول فکری آنان را در قالب‌های علمی رایج به خصوص مجلات علمی، فراهم آورند. در عین حال، مطالعه در مورد دیگر جشنواره‌ها و استفاده از تجربیات و توجه به نقاط قوت و ضعف آن‌ها بتواند خط مشی روشن‌تری را برای جشنواره علامه حلی(ره) رقم بزند.

از طلاب انتظار می‌رود که با روشن ساختن مسیر پیشرفت علمی و تعیین خط مشی‌های پژوهشی و به خصوص تعیین تخصص‌های حوزوی خود و حرکت در مسیرهای تعیین شده بتوانند در هریک از حوزه‌های تخصصی خویش و البته مطابق با نیازهای علمی کشور به نحو عام و حوزه‌های علمی به نحو خاص، انتظارات ناگفته و نانوشته از خود را پاسخ گویند. در این بین، مسئولان و مدیران علمی و پژوهشی حوزه‌ها ضمن اختصاص دادن بخشی قابل توجه از هدایت‌ها و ارشادات علمی طلاب به امور پژوهشی، حلقه مفقوده تولید به مصرف علمی را بیابند. قرن‌هاست که حوزه‌های علمیه از حضور دو راهبرد کلان یعنی «تحصیل» و «تدریس» به عنوان خط مشی‌های اصلی تعلیم و تربیت حوزوی به خوبی بهره می‌برند اما فقدان راهبرد «پژوهش» به عنوان جزء مکمل دو بخش دیگر، حوزه ها را وابسته به غیر خود یا فاقد کارایی لازم در پژوهش، ساخته است.