توسعه دانش، در گرو گفتگو و نقد جدی و عالمانه است
اشاره:
آقای سید علی شمسی پس از اتمام سطح سه حوزه‌ علمیّه، دوره تخصّصی کلام را سپری کرده و هم اکنون در حال تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد رشته دین شناسی است. وی در هیئت تحریریه فصلنامه محفل عضویت دارد و ارزیاب علمی دبیرخانه منشورات معاونت پژوهش استان ‌تهران است.

نفس ارزیابی شدن اثر یک محقق، در مسیر تکامل کمی و کیفی اثر، چه مقدار و چگونه تاثیر گذار است؟
اساساً رشد و توسعه دانش، در گرو گفتگو و نقد جدّی و عالمانه است. هر مقدار که یک اثر علمی مورد نقد قرار گیرد بر قوام علمی و وثاقت آن اثر افزوده شده و به لحاظ دقت، عمق، صحّت و موجّه بودن محتوا، هرچه بیشتر به معیارهای یک اثر علمی، نزدیک خواهد شد. به نظر میرسد فضای علمی جشنواره علّامه حلّی (ره) فرصت بسیار مناسبی را برای نقد جدّی آثار علمی طلّاب، ایجاد کرده است.

به نظرشما سطح کمی وکیفی آثار ارسالی به دبیرخانه این دوره از جشنواره چگونه بوده وچه راهکاری رابرای تقویت این سطح پیشنهاد می کنید؟
به نظر میرسد آثار ارسالی به سومین جشنواره بهدلیل تجربه دو دوره گذشته و به لحاظ رعایت ساختار ظاهری، به معیارهای پژوهشی نزدیکتر شده و در مقایسه با آثار دورههای قبلی، رشد چشمگیری داشته است. امّا از نظر کیفیت محتوا، گرچه نسبت به دورههای گذشته شاهد ارتقاء قابل توجّهی هستیم، ولی از این منظر همچنان دچار مشکلاتی است. نقش معاونت پژوهش استان در نحوه و کیفیت سیاست گذاریهای علمی و برنامهریزی صحیح و منطقی با توجّه به کاستیها، نیازها، ظرفیتها ، وظایف و جایگاه علمی حوزه، بسیار حائز اهمیّت است. همچنین طی مراحل آموزشی به گونهای صحیح و روشمند، مبتنی بر اصول و قواعد خاص خود وکسب مهارت در بکارگیری آن از طریق انجام طرحهای تحقیقاتی و با نظارت اساتید پژوهش نیز از جمله موارد ضروری در این زمینه است. تأکید بر مطالعه فراوان، عمیق و روشمند در حوزههای مورد علاقه و مناسب با استعداد طلّاب و آشنایی آنها با گستره دانشهای مختلف علوم انسانی و تلاش جهت انجام پژوهشهای مسئله محور و کاربردی هم، از مهمترین اموری است که زمینه رشد و ارتقاء سطح کمّی و کیفی آثار پژوهشی طلّاب را فراهم خواهد ساخت.

تعداد موضوعات و آثار مسئله محور وکاربردی که امسال به جشنواره ارسال شد را چگونه ارزیابی میکنید؟
با توجّه به کاستیهایی که همچنان در بخش کیفی و محتوایی آثار ارسالی وجود دارد متأسفانه تعداد آثار مسئله محور و کاربردی، چندان راضی کننده نبوده است.گرچه این نواقص و کمبودها نسبت به دورههای گذشته، بسیار سامان یافته است. مسئله محور نبودن و کاربردی نبودن آثار بر خلاف ساختار و شکل، که میتوان نواقص آن را با سرعت و در زمانی کوتاه جبران کرد، تنها با سیاست گذاری صحیح و برنامه ریزی دقیق و به مرور زمان بهبود خواهد یافت. سطح کیفی آثار، علاوه بر اینکه نشان دهنده عمق و سطح دانش و قوّت مهارتهای پژوهشی طلّاب است، از سویی می تواند بازتاب میزان توفیق برنامهها و جهتگیری علمی مجموعه حوزه باشد، که البته با توجّه به شروع فعالیّت مجموعه مدیریت حوزه علمیّه استان تهران و وظیفه بسیار سنگین و حسّاس معاونت پژوهش استان، بحمدالله تا به حال قدمهای بلند و محکمی در این زمینه برداشته شده که برگزاری موفّق و پر ثمر سه دوره جشنواره علمی علّامه حلی(ره) نشانگر صدق این مدّعا است.

راهکارهای پیشنهادی شما به طلّاب و دست اندرکاران پژوهش در مدارس علمیّه برای ارتقای سطح کیفی مقالات چیست؟
-کمک به توسعه دانش طلّاب و عمق بخشیدن به آن از طریق مطالعه هدفدار و روشمند.
-زمینه سازی جهت کسب مهارت در مسئلهیابی و توجّه به بُعد کاربردی پژوهشهای علمی.
-آموزش شناسایی منابع معتبر و مرتبط با مسئله و همچنین نحوه به کارگیری آن.
-ایجاد روحیّه علمی پژوهشی درخصوص کسب مهارت تحلیل منطقی دادهها، جهت تبیین، تحلیل و نقد علمی.
-نظارت دقیق، مستمر اساتید بر روند تدوین و تولید آثار پژوهشی.

عمده نقاط ضعف و قوت طلّاب استان را در تولید اثر پژوهشی در چه مواردی مشاهده کردید؟
مهم ترین نقاط قوّت:
- تقویت روحیّه پژوهشی طلّاب استان نسبت به ادوار گذشته.
- توجّه بیش از پیش به رعایت ساختار و قالب آثار.
مهم ترین نقاط ضعف:
- محدود بودن دایره معرفتی نسبت به موضوع مورد بررسی و کم توجّهی به گستره دانشها و مسائل علوم انسانی.
-کم توجّهی به مسئله محور بودن پژوهشها.
جنابعالی برای ارتقای جایگاه جشنواره ونیل به اهداف آن چه پیشنهادی دارید؟
جشنواره علّامه حلّی(ره)، محمل بسیار مناسبی جهت بُروز و ظهور و شناسایی استعدادهای علمی طلّاب جوان حوزههای علمیّه است. تلاش برای ارتقای جایگاه علمی و نیل به اهداف بلند مدّت آن را میتوان از چند بُعد مورد بررسی قرار داد. معاونت پژوهش حوزه علمیّه بهعنوان متولّی اصلی، سیاستگذار، برنامه ریز و زمینه ساز رشد و توسعه کمّی و کیفی فعالیتهای علمی پژوهشی، جایگاه بسیار پر اهمیتّی را در فرهنگ سازی و همچنین حمایت از پژوهشگران حوزوی دارد.
آسیب شناسی جنبههای کمّی و کیفی آثار شرکت کننده در جشنواره علّامه حلّی (ره)و برنامه ریزی بر اساس آن و تلاش جهت حمایت حدّاکثری از طلّاب پژوهشگر و مستعد را میتوان از جمله مهمترین مسائل پیش روی این معاونت دانست. بُعد دیگر را میتوان در درون مدارس علمیّه پی گرفت. مسئولین محترم پژوهش مدارس به عنوان بازوی اجرائی و مشورتی معاونت پژوهش استان، در واقع حلقه وصل این معاونت با طلّاب محسوب می شوند. قوّت و ضعف علمی و اجرائی آنان و همّت، جدّیت و انگیزه ایشان تعیین کننده میزان موفقیّت سیاستها و برنامههای علمی است که ممکن است برای تدوین آن، ماهها تلاش مجدّانه فکری و کار کارشناسی صورت گرفته باشد.
آشنایی با اصول پژوهش و مهارت در آن، بهرهمندی از تجربه کافی، آشنایی با حوزههای مختلف علوم انسانی و دانشهای حوزوی، تلاش برای یافتن استعدادهای برتر و حمایت از طلّاب جهت شکوفایی توانمندیهای علمی از جمله مهمترین وظایف مسئولین پژوهش در مدارس علمیّه است. در چنین بستر مناسبی است که طلّاب علاوه بر طی صحیح مراحل آموزشی، ضرورت، نقش و جایگاه پژوهشهای علمی را به درستی شناخته و شرکت در جشنوارههای علمی همچون علّامه حلی(ره) را محک آزمون علمی خویش و فرصتی برای شکوفایی توانمندیهای خود، خواهند یافت.