در دنیای تعارض اندیشه ها ،‌ضرورت تحقیق و پژوهش امری حتمی است
اشاره:
حجت الاسلام والمسلمین جعفر سماوات پس از اتمام سطح سه حوزه علمیّه قم و اشتغال در درس خارج و فعالیت‌های پژوهشی، تبلیغی و تدریس در مدارس علمیّه تهران ،​ عهده‌دار معاونت پژوهش حوزه علمیّه برادران استان تهران می باشد و نیز به عنوان مدیر مسئول نشریه علمی اطلاع رسانی محفل فعالیت می‌کند.

جایگاه و شأن علمی حوزه های علمیّه در حفظ و گسترش علوم چگونه است؟
حرکت های علمی شیعی، چه در قالب گروههای کوچک و چه به شکل تشکّلها و مدارس علمیّه، همواره به عنوان متولّی امر دین، به وظیفه خود، یعنی حفظ، رشد و توسعه علوم و معارف انسانی و اسلامی به شایستگی عمل کردهاند. حفظ و انتقال معارف وحیانی و علوم ائمه طاهرین(علیهم السلام) تا امروز، حاصل قرنها تلاش بیوقفه و مجاهدت علما و روحانیون برجستهای است که جملگی تربیتیافته دو پایگاه نجف اشرف، قم و سپس دیگر حوزههای علوم دینی بودهاند.
حضرت امام خمینی(ره) در بخشی از پیام تاریخی خود، ملقّب به منشور روحانیت، که در سوم اسفندماه سال 1367 ه.ش صادر گردید، خطاب به طلّاب و روحانیون، نقش و جایگاه خطیر علمی علما و حوزه های علمیّه را اینگونه ترسیم نموده اند: «جمع‏آورى و نگهدارى علوم قرآن و اسلام و آثار و احادیث پیامبر بزرگوار(ص)و سنّت و سیره معصومین(علیهم السلام)و ثبت و تبویب و تنقیح آنان در شرایطى که امکانات بسیار کم بوده است و سلاطین و ستمگران در محو آثار رسالت همه امکانات خود را به کار مى‏گرفتند، کار آسانى نبوده است که بحمدالله‏ امروز نتیجه آن زحمات را در آثار و کتب با برکتى همچون کتب اربعه و کتابهای دیگر متقدّمین و متأخّرین از فقه و فلسفه، ریاضیات و نجوم و اصول و کلام و حدیث و رجال، تفسیر و ادب و عرفان و لغت و تمامى رشته‏هاى متنوّع علوم مشاهده مى‏کنیم. اگر ما نام این همه زحمت و مرارت را جهاد فى‏سبیل الله‏ نگذاریم، چه باید بگذاریم؟ لذا حفظ جایگاه رفیع و بیبدیل حوزه های علمیّه در جهت حفظ، رشد و توسعه معارف و فرهنگ اسلامی در شرایط حسّاس تاریخی، سیاسی، اجتماعی و بین المللی که امروز دنیای اسلام در آن قرار دارد، ضروری و البته دشوارتر است.

وضعیّت علمی حوزه های علمیّه در بین کشورهای اسلامی چگونه است؟
امروز بهدلیل توسعه ابزارهای ارتباطی، فعالیت علمی حوزههای علمیّه نه فقط محدود به ممالک اسلامی، بلکه در مقیاسی جهانی معطوف به طرح مباحث و مسائل جدید و ارائه پاسخ به سئوالات گوناگون و متعدد شده و وظیفه این نهاد مقدس را بسیار خطیر و بیش از پیش سنگین نموده است. رونق چشمگیر کرسیهای درس در قم و تبدیل آن به مرکز علوم و معارف شیعی و همچنین رویداد عظیم انقلاب اسلامی و حوادث پس از آن، ایران را به مرکز فعالیتهای علمی و فرهنگی جهان تشیّع بلکه جهان اسلام تبدیل کرده و صیت و صوت آنرا به گوش مشتاقان و تشنگان در سراسر عالم رسانده است.

با توجّه به کاستی های موجود، مهمترین وظایف معاونت پژوهش حوزه علمیّه چیست؟ جشنواره علّامه حلّی(ره) در منظومه فعالیّت های معاونت پژوهش چه جایگاهی دارد؟
با نگاهی به کارنامه فعالیت سه دهه اخیر حوزههای علمیّه به نوعی شاهد کم توجّهی به فعالیتهای پژوهشی هستیم که به دلایل مختلفی بهوجود آمده و موجبات مهجوریّت تحقیق و پژوهش را فراهم نموده است. به یقین، در دنیای تعارض اندیشهها، ضرورت تحقیق و پژوهش و روی آوردن به نویسندگی، امری حتمی و ضروری است که معاونت پژوهش حوزه علمیّه استان تهران در حدّ توان و بضاعت خویش مفتخر و مکلّف است با توجّه وافر، امر تحقیق و پژوهش علمی را تثبیت و این جایگاه بنیادی را حفظ نماید.
معاونت پژوهش حوزه علمیّه استان تهران، فعالسازی معاونتهای پژوهش در مدارس علمیّه، حمایت حداکثری از پژوهشگران، طلّاب مستعد و اهل قلم و فعالیتهای پژوهشی را وظیفه خود دانسته و آنرا از طریق برگزاری دورههای تخصّصی روش تحقیق، مهارتهای نویسندگی، دعوت از اساتید و پژوهشگران برتر جهت ارزیابی مقالات و آثار علمی طلّاب و سعی در ارائه دقیق و مفصّل نقاط قوّت و ضعف آثار، پی گرفته است. از آثار مثبت این فعالیتها را میتوان در رشد جهشگونه کمّی و کیفی آثار ارسالی طلّاب به جشنواره علّامه حلّی(ره) استان تهران، مشاهده نمود.

تحقیق و پژوهش را از چه زمانی باید آغاز کرد؟ آیا پژوهش بدون اندوخته علمیِ مناسب، به ثمر خواهد نشست؟
به طور حتم، طی صحیح مراحل آموزشیِ مرسوم در حوزههای علمیّه، پایه و شالوده اجتهاد در دین و پژوهش در حوزههای مختلف علوم انسانی و اسلامی است. کم توجّهی به دروس متداول و مرسوم حوزه، موجبات فقر علمی و در نتیجه نقص و بیثمر شدن فعالیتهای علمی در آینده را رقم خواهد زد. در واقع شروع فعالیت پژوهشیِ متناسب با سطوح آموزشی، در سالهای شروع تحصیل نیز سبب بالندگی و کسب مهارتهای پژوهشی و عمق یافتن داشتههای علمی خواهد شد.

آفت مهمّی که برخی طلّاب را در مسیر کسب معارف گرفتار میکند چیست؟
بیتردید برای هر طالب علمی، شناخت و اهتمام به رفع آفات، در مسیر رشد و بالندگی علوم مهم است؛ یکی از این آفات مهم کنارهگیری از مطالعه و اشتغال به امور غیرعلمی است. رفع این نقیصه و امثال آن جز با ایجاد فضا و انگیزه و روحیه علمی از طریق حمایت متولّیان و مسئولین و ایستادگی، استقامت و تحمّل مشکلات، توسّط طالبان علوم میسّر نیست.

جشنواره های علمی با چه انگیزهای برگزار میشود و چه کاستیهایی متوجّه آنها است؟
تکریم و تشویق طلّاب، ایجاد شور و انگیزه علمی، ایجاد عزّت و اعتمادبهنفس و احساس مفید و موثّر بودن از اولویّتهای بارز اینگونه مراسمها است. البته، اینکه بخش عمده برخی از این برنامهها صرفاً به فرصتی برای تذکّرهای اخلاقی تبدیلشده، مناسب اغراض مذکور نیست و ممکن است موجبات تکدّر خاطر طلّاب جوان را فراهم سازد.

مسائل اخلاقی خصوصاً مباحث مربوط به اخلاق پژوهش، چه جایگاهی دارد؟
رعایت اخلاق پژوهشی، از جمله ضرورتهای یک پژوهش علمی است. اهتمام بر این امر، بر مستند ساختن و قوّت علمی اثر نیز خواهد افزود. باید مراقب بود تا موفقیتهای علمی، فرد را دچار غرور و دیگر رذایل اخلاقی نکند. از این منظر میتوان تحقیق و پژوهش را وسیله و نردبانی برای درک بهتر معارف الهی و مقدمه توحید عملی دانست.

دبیران سه دوره جشنواره علّامه حلی (ره) استان تهران را به اختصار معرّقی فرمایید.
این معاونت تاکنون موفّق به برگزاری سه دوره جشنواره علّامه حلی(ره) در سطح استان شده است. دوره اوّل آن به دبیری بنده، دوره دوم به دبیری استاد حمیدیه و دوره سوم آن به دبیری استاد موسوی شبستری در حال برگزار شدن است. امید است دورههای بعدی جشنواره نیز قویتر و منسجم تر از دورههای پیشین برگزارشده و حوزه علمیّه استان تهران از برکات این رویداد علمی مستفیض گردد.