جشنواره علامه شعرانی ویژه نامه نخستین جشنواره سخن نفرات برتر حجت الاسلام و المسلمين رضا احمدی
1. منطقیون در جهان اسلام، فکر را این‌گونه تعریف کرده‌اند: «حرکه من المعلوم إلی المجهول و من المجهول إلی المعلوم». فکر، بنا بر این تعریف، دارای دو سویه متفاوت است: یک سوی آن، معلومات است و سوی دیگر آن، مجهولات خواهد بود؛ به همین جهت است که می‌توان گفت اندیشیدن، تنها با تکیه بر معلومات شکل نمی‌گیرد و اگر ما نتوانیم پرسش‌ها و مسائل جدیدی را که ناظر به مجهولات است، تولید کنیم، قادر به اندیشیدن و تفکّر نیز نخواهیم بود. همچنین در پی آن، تولید پاسخ‌های جدید نیز ممکن نخواهد شد. اندیشه و خردمندی، همواره در التفات به مجهولات و عنایت به نادانسته‌های ما صورت می‌پذیرد. اساساً پویایی و تحرّک هر فرهنگی در گرو توجّه به مجهولات و التفات به ندانسته‌ها و نداشته‌هاست و در مقابل، تأکید بر معلومات، به ثبات و عدم تحرّک و پویایی آن فرهنگ منجر خواهد شد. همچنین ما با تأکید بر معلومات، بخشی زیادی از ندانسته‌ها و مجهولات را نادیده می‌گیریم که نتیجه این غفلت، عدم رشد و پیشرفت آگاهی خواهد بود. درست با چنین نگرشی است که پژوهش با محوریت قرار دادن مجهولات و پرسش‌ها، موضوعیت پیدا کرده و سرآغاز رشد علمی به حساب می‌آید.
2. یکی از مواردی که می‌تواند ما را به سوی مسئله‌محوری سوق داده و اندیشه را سازوکاری بهتر ببخشد، برون‌رفت از متن‌محوری است. متن، جهان ثابت و یکنواختی را به نمایش می‌گذارد که نباید در آن به دنبال انعطاف و تغییر باشیم. متن همچنان که در دلالت‌های خود، ثابت و یکنواخت است، جهانی را نیز که عرضه می‌کند، جهانی ثابت است و با چنین ویژگی‌هایی، عمل ثابتی را هم طلب می‌نماید؛ به همین جهت می‌توانیم جمود در عمل و عدم تسامح و تساهل در عمل را یکی از ویژگی‌های متنی بودن نگرش دانست. بنابراین، یکی از راه‌های حرکت در مسیر مسئله‌سازی، گذر از متن‌محوری در آموزش علوم دینی است.
3. پژوهش مسئله‌محور در دنیای امروز با تلاش برای آوردن مجهولات به سطح آگاهی ما و التفات به ندانسته‌ها محور پیشرفت علمی تلقّی می‌شود و ما را از بازتولید داده‌های پیشین باز می‌دارد و شکوفایی و نوآوری در علم را موجب می‌گردد. پژوهش در ابتدا به ما می‌گوید چه چیزهایی را نمی‌دانیم و تاکنون از کدام‌یک از ندانسته‌ها غفلت کرده‌ایم و چگونه با تکیه بر معلومات می‌توانیم به آن پرسش‌ها، پاسخ داده و در مسیر رشد آگاهی و دانش قدم برداریم.
4. در نهایت باید گفت ما انسان‌ها با جهان زیست نمی‌کنیم، بلکه همواره با نقشه جهان زیست می‌کنیم و نقشه جهان، همان دانش ما در خصوص جهان است. به هر میزان دانش‌ها نسبت به جهانِ پیرامون فربه‌تر باشد، می‌توانیم نقشه دقیق‌تری را تهیه کنیم، و زندگی ما در نهایت با نظم بیشتری شکل خواهد گرفت. تولید این دانش نیز که به منزله نقشه جهان ما می‌باشد، در گرو اندیشه است و اندیشه به میزان نگرش پژوهشی ما پیوند عمیق دارد.
