اشاره:
حجت الاسلام حمید فاضل، متولد سال 1353 و دانش آموخته حوزه علمیه قم است. وی پس از اتمام دوره سطح در سال 1382، مشغول به تحصیل در مقطع خارج فقه و اصول شد و به مدت ده سال از محضر اساتیدی چون آیات عظام وحیدخراسانی، مکارم شیرازی، نکونام گلپایگانی و ... بهره برد. اخذ مدرک حوزوی سطح سه تخصصی تفسیر و علوم قرآنی و مدرک کارشناسی و کارشناسی ارشد در رشته جامعه شناسی، همکاری با مؤسسات پژوهشی و نهادها (مانند مؤسسه شیعه شناسی قم، جامعه المصطفی، مرکز بررسی های استراتژیک ریاست جمهوری، مؤسسه فرهنگی دارالحدیث، پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی دفتر تبلیغات اسلامی قم، پژوهشگاه بین المللی المصطفی و...) و تدوین آثار پژوهشی در قالب چندین عنوان مقاله و سه جلد کتاب، از جمله سوابق و فعالیت های علمی ایشان محسوب می شود.

کتاب «سبک زندگی بر اساس آموزه های اسلامی (با رویکرد رسانه)» نوشته حجت الاسلام حمید فاضل قانع، یکی از گام هایی است که در حوزه سبک زندگی با رویکرد دینی برداشته شده که عمده محتوای این کتاب با محوریت آیات شریفه و روایات ائمه معصومین (ع) تنظیم شده است. ذکر آراء و نظرات جمعی از شاخص ترین جامعه شناسان و روان شناسان حول مسائل مختلف سبک زندگی، نیز به جذابیّت این اثر افزوده است.
نویسنده دراین اثر می کوشد آموزه های اسلامی را در حوزه سبک زندگی استخراج نموده و الگوهای رفتاری متناسب با نگاه اسلامی را به مخاطب ارائه دهد. وی هدف خود از تألیف این اثر را بررسی و کاوش در آموزه های اسلامی برای معرفی مجموعه ای از الگوهای زندگی دینی، متناسب با فرهنگ و ویژگی های خاص جامعه ایرانی بیان می کند.
در بخشی از این کتاب 246 صفحه ای نقش رسانه های همگانی-به ویژه رسانه ملی- به عنوان نهادی مهم در جامعه پذیری افرادبررسی شده و به موضوع ابزارهای دیداری و شنیداری و ظرفیت های گسترده زیبایی شناختی و هنری برای ترویج و تثبیت سبک زندگی اسلامی پرداخته شده است.
از جمله موارد قابل ذکر اینکه: علی رغم وجود عبارت «با رویکرد رسانه» در عنوان فرعی (توضیحی) کتاب، تنها بخش اندکی از محتوا به مسائل مرتبط با رسانه اختصاص یافته است که البته برای مخاطب عام، رهزن خواهد بود. حجت الاسلام حمید فاضل در پیشگفتار این کتاب آورده است: «در حوزه مطالعات فرهنگی، «سبک زندگی» مجموعه رفتارها و الگوهای کُنش هر فرد است که به ابعاد هنجاری و معنایی زندگی اجتماعی نظر داشته باشد. طبیعی است بر اساس چنین رویکردی، سبک زندگی افزون بر اینکه بر ماهیت و محتوای خاص تعاملات و کنش های اشخاص در هر جامعه دلالت دارد و بیانگر اغراض، نیَات، معانی و تفسیرهای فرد در جریان عمل روزمره و زندگی روزانه است، نشان دهنده کمّ و کیف نظام باورها و ارزش های افراد نیز خواهد بود.»
در ادامه، محقّق محترم، رسانه را با ویژگی پذیرش بهتر و گسترده تر اجتماعی، مروّج و مبلّغ الگوهای آموزه های اسلامی معرفی می نماید و می نویسد: «اگر رسانه های عمومی جامعه اسلامی به عنوان یکی از گذرگاه های مهم تبلیغ و ترویج الگوهای رفتاری، قصد داشته باشند برای انسان امروز، الگویی از سبک زندگی دینی ترسیم کنند و آن را در سطحی فراگیر نهادینه سازند، باید بکوشند با تصرّف حس زیبایی شناسی مخاطب، سازگاری آموزه های اصیل دینی و الگوهای رفتاری برآمده از این آموزه ها را با فطرت انسانی تبیین و آشکار کنند».
پس از ذکر مقدمه ای مفصّل، متن اصلی کتاب که شامل شش فصل اصلی است با عناوینی چون: 1. کلیات؛ 2. نگرش در سبک زندگی اسلامی؛ 3. ارزش و گرایش در سبک زندگی اسلامی؛ 4. کنش در سبک زندگی اسلامی؛ 5. آسیب شناسی الگوهای موجود سبک زندگی و 6. نقش رسانه در ترویج سبک زندگی آغاز می گردد.
در فصل آغازین به کلیاتی مانند بررسی لغوی و مفهومی سبک زندگی، وجه تمایز آن با مفهوم فرهنگ و نقش دین با توجه به جامعیت اسلام و پیوند بُعدهای اعتقادی، اخلاقی و عملی زندگی انسان- در شکل گیری سبک زندگی- پرداخته شده و همچنین برخی از منابع قابل وثوق برای بررسی آموزه های اسلامی درباره الگوهای زندگی معرفی شده است. در این بخش حجت الاسلام فاضل قانع درباره قرآن کریم و جایگاه آن در هندسه معارف دینی می نویسد: «قرآن کریم، این مهم ترین منبع آموزه های اسلامی، سرشار از الگوهایی است که شیوه زیست مؤمنانه و مورد نظر اسلام را معرفی می کند. در پرتو آیات نورانی قرآن، شیوه زیستن پیامبر گرامی اسلام که در قالب رفتار آن حضرت در تاریخ ثبت گردیده، اسوه و نمونه عالی زندگی است که به تمام مسلمانان معرفی شده است. همچنین سخنان و حکایت های فراوانی از اهل بیت (ع) در اختیار جامعه مسلمان قرار دارد که با الهام از آموزه های نورانی قرآن کریم، نمونه های عینی تر و ملموس تری از شیوه ها و الگوهای زندگی مبتنی بر آموزه های دینی را بیان می کند. از این رو، اندیشمندان مسلمان در طول سده های گذشته و با اثرپذیری ژرف از این گنجینه های ارزشمند، آثاری نگاشته اند و در آن، دیدگاه های استنباطی و اجتهادی خود را درباره الگوهای زندگی متناسب با آموزه های اسلامی بیان کرده اند.»
بخشی از نوع نگاه اسلام به انسان و تعریف آموزه های دینی از او، معنا و ماهیت و هدف زندگی انسانی و همچنین قوانین و قواعد كلّی حاكم بر زندگی آدمی، همچون پی آمدهای حاصل از انتخاب یك سبك زندگی خاص، در فصل دوم این اثر، مورد بررسی و کنکاش قرار گرفته است. نویسنده، خود در باب پیش فرض اساسی این بخش از کتاب می نویسد: «فصل دوم بر این پیش فرض استوار است که سبک زندگی، به جلوه های عینی رفتار محدود نیست و باورها و نگرش های افراد را نیز در بر می گیرد.»
نویسنده در فصول سوم و چهارم؛ علاوه بر بیان ارزش ها و هنجارهای متّکی بر آموزه های دینی، مجموعه رفتارها و کُنش ها را به چهار حوزه فرهنگ، اجتماع، اقتصاد و سیاست دسته بندی می نماید که نقش عینی تری در سبک زندگی دینی دارند.
ارائه الگوهای مصداقی تر سبک زندگی در این حوزه ها مدّنظر نویسنده قرار گرفته و مباحثی مانند اوقات فراغت، الگوی مصرف و توجه به محیط زیست انسانی از مهم ترین موضوع های مطرح شده در این بخش است.
نویسنده می کوشد پس از آنكه در فصل های سه گانه: «بینش»، «گرایش» و «كنش»، مجموعه ای از معیارها و الگوهای لازم را برای پدیدآمدن سبك زندگی دینی شناسایی، بررسی و ارائه كند، در بخش پنجم این کتاب ضمن بررسی مفاهیم توصیفی و تجویزی سبک زندگی به توضیح برخی از واقعیت های موجود جامعه ایرانی از جمله طولانی شدن دوره جوانی و نوجوانی، رشد فردگرایی، افزایش تمایل به فراغت های غیر فعّال، اشاعه مصرف گرایی و گسترش هنجارهای غیر دینی می پردازد.
نویسنده فصل پایانی و ظاهراً اصلیِ کتاب را با موضوع «نقش رسانه در ترویج سبک زندگی» این گونه آغاز می کند: «رسانه ها و محصولات رسانه ای، از مهم ترین عوامل اثرگذار بر شکل گیری سبک های نوین زندگی یا تغییر سبک های زندگی است.» ایشان اساسی ترین مشکل به ویژه برای افراد و گروه هایی که دنبال زندگی هدفمند هستند را گستره وسیع انتخاب از میان الگوهای رفتاری متنوع و متکثّر دانسته و در ادامه انتظار خود را از رسانه چنین بیان می کند: «در جامعه مطلوب اسلامی، از رسانه همگانی انتظار می رود برخلاف روند افسارگسیخته فعالیت رسانه ای موجود در جوامع غیر دینی، به گونه ای عمل کند که دانشگاه انسان سازی باشد و به اندیشه انسان ها ژرفا بخشد، نه آنکه نتیجه فعالیت آن، سطحی شدن افکار عمومی باشد. رسانه همگانی در جامعه دینی باید با فعالیت در چارچوب نظام معنایی توحیدی و تعهد به آموزه های دین، به گونه ای عمل کند که فطرت آدمی را بیدار نگاه دارد و به مخاطب خود انگیزه کافی برای گزینش الگوهای مناسب با سبک زندگی دینی ببخشد. گام مقدماتی برای در پیش گرفتن چنین رویکردی، آشنایی دقیق و درست برنامه ریزان، سیاست گذاران و مجریان رسانه با روح حاکم بر آموزه های اسلامی است.»
این اثر با مطالعه و بهره گیری از حدود 120 جلد کتاب و 21 مقاله از اندیشمندان متقدّم و متأخّر علوم اسلامی و انسانی نگاشته شده است.
کتاب سبک زندگی بر اساس آموزه های اسلامی (با رویکرد رسانه ای) در سال 1392 با قطع وزیری به قلم حمید فاضل قانع تدوین شده و به همّت مرکز پژوهش های اسلامی صدا و سیما با قیمت 74000 ریال و شمارگان هزار و دویست نسخه منتشر گردیده است.