چکیده اثر:
مسئله علم پیشین خداوند به اشیاء، از جمله مسائلی است كه تمامی دانشمندان مسلمان به نحوی به آن تفطّن داشته‌اند. در بین حكمای مسلمان، صدرالمتألهین، بر خلاف حكمای پیش از خود، توانسته است تبیینی عقلی از نحوه علم خداوند به اشیاء در دو ساحتِ ذات و غیر ذات ارائه دهد؛ به‌گونه‌ای كه با وحدت و بساطت ذات متعال نیز سازگاری یابد. او در آثار فلسفی خود و در ضمن بررسی آرای اندیشمندان مسلمان در مورد نحوه علم پیشین خداوند به اشیاء، دو تفسیرِ كاملاً متفاوت از دیدگاه عرفا در مورد چگونگی علم خداوند به اشیاء ارائه داده است. وی در وهله نخست با استناد به ظاهر عبارات عرفا، دیدگاه آنان را هم‌سطح دیدگاه معتزله می‌داند. اما در مرحله بعد و با استناد به واقعیت‌های نهفته در عبارات عرفا، نظرگاه آنان را در زمینه علم پیشین خداوند به اشیاء، عمیق‌ترین و دقیق‌ترین دیدگاه معرفی می‌نماید. در این مقاله، دو تفسیر متفاوت صدرالمتألهین از باورداشت عرفا درباره نحوه علم پیشین خداوند به اشیاء، مورد تبیین قرار گرفته است، تا انطباق یا عدم انطباق دیدگاه او با دیدگاه عرفا مشخص شود.