قدرت تفکر و توليد علم، يکي از شاخصه‌هاي جامعه پيشرفته است. شخصي مي‌تواند به شناسايي و حل مسائل و مشکلات در همه زمينه‌ها اقدام کند که خود، اهل تفکر و تحقيق است. رشد تفکر و عقلانيت در فرد و تبديل شدن آن به يک فرهنگ، مرهون انجام پژوهش‌هاي دقيق، منطقي و اخلاقي است. روشمندي پژوهش‌هاي علمي، مي‌تواند تا حدود بسيار زيادي، صحت و سلامت يک اثر علمي را تضمين کند؛ از اين رو، روش‌شناسي در بحث پژوهش بسيار مهم است.

پژوهش زماني که منجر به کشف يک حقيقت، پاسخ به يک سؤال و يا نظريه‌پردازي شود، در واقع، کاربردي مي‌گردد و اين امر نيازمند عقلانيت آزاد، رها شدن از تعصب‌هاي نابجا، رهايي از جمود و قشري‌گرايي است. خداوند در آيه 17و18 سوره مبارکه الزمر مي‌فرمايد: «فَبَشِّرْ عِبَادِ الَّذِينَ يَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَيَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ[...]»  .دين اسلـام کسي را مسلمان واقعي مي‌داند که در رسيدن به حقانيّت، از عقل و فکر خود استفاده کرده باشد. خداي تعالي به رسول مکرم اسلام، حضرت محمد(ص) مي‌فرمايد: به بندگانم، آن‌ها که سخن‌ها(ي حقّ و باطل) را مي‌شنوند و سپس از نيکوترين آن پيروي مي‌کنند، مژده بده. بشارت در اين آيه، از آن کساني است که حق را با تحقيق و بررسي مي‌پذيرند.

بنابراين، مي‌توان گفت که پرسش درباره آنچه را که نمي‌دانيم و به دنبال حقيقت بودن، آن‌ چيزي است که قرآن کريم، ما را بدان سفارش نموده است. در حديثي از معصوم عليه السلام، در رابطه با اهميت سؤال اين نکته ذکر دشه که وقتي کسي سؤال مي‌پرسد، حداقل 4 نفر به رشد معرفتي و ديني مي‌رسند:1-سوال کننده 2-پاسخ دهنده 3-مستمعين 4-کساني که بنيان آن جلسه گفتگو را بنا گذاشته‌اند.

به نظر مي‌رسد کرسي‌هاي آزاد انديشي و مناظرات با تحريک عقلانيت و ايجاد مسئله و دغدغه براي پژوهشگر، مجال مناسبي براي پژوهش‌هاي مؤثر ايجاد مي‌نمايد.